MEER GENIETEN VAN DE LEVEN
Over taalvrijheid en taalverandering
Ze zal het misschien niet beseffen, maar mijn nichtje van 23 jaar is volop bezig het Nederlands te vernieuwen. ‘Me moeder’ of
‘me oom’ lees ik geregeld op de familie-app. Is dat taalverloedering? Welnee, dat is taal in ontwikkeling. Het Nederlands leeft. Gelukkig maar.
Op de site van de digitale school, een platform voor docenten en leerlingen, staat: ‘Eén van de meest voorkomende taalfouten is het foutief gebruik van ‘me’. Het mag duidelijk zijn dat bij dit probleem de ‘persoon’ en het ‘bezit’ door elkaar wordt gehaald.’ Ehm, is dat het probleem? Ik denk niet dat er iets door elkaar wordt gehaald, maar dat mensen behoefte hebben aan vereenvoudiging.
Waarom? Daarom
Iedere taalverandering begint als taalfout. De oorzaken zijn verschillend. Taal kan veranderen door ontlening aan een andere taal. Of we passen een constructie aan naar analogie van een andere constructie. ‘Groter als’ bijvoorbeeld, naar analogie van ‘twee keer zo groot als’. Vermijding van een te moeilijke of te lange constructie is ook een goede aanjager. Zo kan het gebeuren dat we van ‘mijn’ via ‘m’n’ naar ‘me’ gaan.
Opvallend is dat het niet de taalkundigen zijn die zich zorgen maken om deze taalveranderingen. Zij weten dat een levende taal zich ontwikkelt. Bovendien zijn er vaak geen argumenten waarom het ene goed is en het andere fout. ‘Hun hebben’ kwam al in de middeleeuwen voor. Pas later is bedacht dat het ‘zij hebben’ moet zijn. Waarom? Daarom.
Dit is de leven
Toch maken veel mensen zich druk om taalverloedering. Toen rapper Sef een paar jaar geleden met het nummer ‘De leven’ kwam, was de discussie niet van de lucht. ‘Heeft hij dan niet door dat het "het leven" is? En waarom heeft niemand iets tegen hem gezegd? Dit kun je toch niet expres doen?’ Die was nog genuanceerd. Maar dan deze: ‘Iemand die voor een halfbloed op zich best oké Nederlands kan praten/schrijven en vervolgens een plaat 'De leven' noemt zouden ze echt af […].’ Einde citaat maar even. Het ging in ieder geval om een snelle dood.
Sef koos bewust voor 'de leven' omdat hij onderscheid wilde maken met het gewone leven. De leven is het leven dat vol is en mooi. Het leven waar hij midden in zit. ‘De vijver van de leven heb ik leeg zitten vissen. Ik heb niks gemist, echt helemaal niks.' Dat is dus wat taal kan doen, als je de vrijheid neemt om haar naar je hand te zetten. Dan kun je iets extra’s uitdrukken. Misschien bestaat straks ‘de leven’ wel naast ‘het leven’. Zoals ‘de idee’ naast ‘het idee’ bestaat.
Zoals we willen
Okee, allemaal maar schrijven en spreken zoals we willen dan? Nee, dat lijkt me een slechte zaak. Als we allemaal op onze eigen manier de taal gebruiken, begrijpen we elkaar binnenkort niet meer. Maar we moeten niet vasthouden aan de regels als doel op zich. Taal leeft zolang zij meeverandert met de tijd. Het zal wel loslopen met de verloedering, zolang er mensen zijn die zich druk maken om en met taal. Niet te veel zorgen maken dus, maar ervan genieten.