ALS JE ONDERBUURMAN JE HEEFT BESCHOTEN
De kracht van verhalen – in de verleden tijd
Een blog over de kracht van verhalen. Again? Tja, sorry. Er gebeurt zo veel op dat gebied. We weten wat de kracht kan zijn van verhalen die we lezen of horen. Maar het maken van een verhaal – je eigen verhaal – is minstens zo krachtig. Het kan mensen helpen hun trauma’s te verwerken. Tijd is daarbij een wezenlijk element.
Moet je je voorstellen: je komt van Curaçao in Nederland terecht met je man en zoontje, op een kleine bovenwoning. Je man is de hele dag weg, de baby huilt. En dan schiet de onderbuurbuurman in het plafond – jouw vloer – iedere keer als de baby zich laat horen. Je man komt er pas na weken achter, regelt een pistool en bedreigt de buurman. Buurman én man verdwijnen in de gevangenis. Ik verzin het niet. Julisa vertelde het me zelf. Ze was niet van plan geweest het te vertellen, maar ik vroeg door. Ze vertelde het verhaal voor het eerst in meer dan 30 jaar.
Bloemen en stenen
Het verhaal kwam in een bundel van Stichting Lezen & Schrijven. Ik dacht lange tijd niet meer aan Julisa. Tot ik las over NET, Narrative Exposure Therapy, die is ontwikkeld voor vluchtelingen met posttraumatische stressstoornissen. Maggie Schauer, grondlegger van NET, op psychotraumanet.org: ‘NET helpt om een verhaal te creëren over wie je bent. Als je echt nare en traumatische ervaringen hebt meegemaakt in het leven, leef je niet je eigen leven. Je hebt dan geen identiteit. Het is een zeer wanhopige manier van zijn. Als je verleden duidelijk is voor jezelf dan verzacht dat de pijn.’
NET draait om het maken van een levenslijn. Samen met de therapeut bespreekt de vluchteling chronologisch de belangrijkste gebeurtenissen uit zijn of haar leven. Ze leggen een touw neer dat de levenslijn voorstelt. Bij de mooie momenten in het leven komt een bloem, bij de slechte momenten een steen. Daarbij praat de vluchteling zo veel mogelijk in detail over gevoelens en gedachten op die momenten. Op die manier verwerkt de vluchteling traumatische ervaringen.
Verleden tijd
Door de levenslijn wordt de traumatische gebeurtenis verankerd in de tijd waardoor het gevoel van actuele dreiging vermindert. De patiënt vertelt daarbij in de verleden tijd ‘om een gevoel van geschiedenis te stimuleren’. Met andere woorden, door van de gebeurtenissen een chronologisch verhaal te maken, komen ze op afstand te staan. Dat was toen. Verleden tijd. NET werkt zo goed dat het nu ook ingezet wordt bij andere groepen die kampen met trauma. Het creëren van een betekenisvol verhaal ondersteunt het herstel.
Dubbele kracht
Ik heb Julisa nog één keer gesproken, kort voor het uitkomen van de bundel. Ze vond het fijn dat ze haar verhaal had kunnen vertellen. Ik heb destijds niet gevraagd waarom. Nu ben ik nieuwsgierig: Waarom was het fijn? Was het omdat de gebeurtenissen een plek hadden gekregen in de tijd die geweest was? Ik had het graag gehoord van haar.
Julisa’s verhaal is gelezen door anderen. Zij hebben daar wellicht ook nog wat aan gehad. Dat is de dubbele kracht van verhalen, ook in onze tegenwoordige tijd.