RIJK DRAAFT DOOR OVER A2
Eenvoudiger is niet altijd begrijpelijker
Kataklop kataklop, daar kom ik op mijn stokpaard. Toch berijd ik hem weer eens: taal is meer dan woordkeus en zinsbouw. Taal gaat over communicatie, over een heldere boodschap. Daarbij wil je ook mensen meenemen die de taal minder goed beheersen, dus schrijven we zoveel mogelijk op ‘taalniveau B1’. Maar communicatierijk.nl – kennisknooppunt over overheidscommunicatie – raadt aan om te schrijven op taalniveau A2. Daarmee draaft het rijk mijns inziens door.
Voor de duidelijkheid: taalniveau A2 is het niveau van iemand die het inburgeringsexamen gedaan heeft. Heb je taalniveau A2, dan begrijp je korte, eenvoudige zinnen die gaan over alledaagse zaken, zoals boodschappen, werk of familie. Marktonderzoeksbureau Kantar deed in opdracht van het rijk een gedegen ‘Themaonderzoek Taalniveaus’. De conclusies die communicatierijk.nl naar buiten bracht zijn echter eenzijdig. Want algemeen beveelt het rijk aan om te overwegen de teksten aan te bieden op A2-niveau. Terwijl overheidscommunicatie meestal over heel onalledaagse zaken gaat: hoe ons sociale huursysteem werkt bijvoorbeeld of waar je rekening moet houden bij een scheiding. De grote vraag is of je het gros van de mensen goed bedient, wanneer je hen hierover informeert op A2-niveau.
Begrip versus waardering
Communicatierijk.nl vindt van wel. “Ondanks dat de leestijd en het begrip niet (altijd) verbeteren ten opzichte van het taalniveau B1, leidt taalniveau A2 tot een positievere beoordeling van communicatieteksten.” Vooral onder laagopgeleiden, dat wel. En: “Er zijn geen aanwijzingen dat hoogopgeleiden zich minder serieus genomen zullen voelen.” Ook geen aanwijzingen dat ze zich wel serieus genomen voelen, denk ik. Want doorklikkend naar het onderzoek van Kantar, lees ik weldegelijk kanttekeningen. Hoogopgeleiden beoordelen een A2-tekst over scheiden als minder informatief dan de B1-tekst. Ook de tekst over sociale huur krijgt meer onvoldoendes in de A2-variant, ook van de A2-lezers.
Geen beter begrip door A2, soms zelfs minder begrip. Eenvoudiger is dus niet altijd begrijpelijker. Wel hebben alle lezers in het onderzoek meer waardering voor de A2-teksten. Waardoor komt dat? “Nemen we de specifieke verbeterpunten per (B1-)tekst samen, dan hebben participanten het voornamelijk over te moeilijke woorden, lange zinnen, gebrek aan (voldoende) voorbeelden en verwijzingen naar andere ondersteunende informatiebronnen.” Ehm tja, dan is die B1-tekst wellicht toch niet zo B1 geschreven.
Tips van A1 tot C2
Kantar beveelt dan ook aan: “Maak gebruik van voorbeelden en verwijzingen. En maak voor de lezer duidelijk onderscheid tussen (deel)onderwerpen.” Wat mij betreft zijn dat tips die gelden van A1 tot en met C2. Ze gaan over rekening houden met verschillende kennisniveaus van de lezers en over het helder maken van de opbouw. Kataklop kataklop.
Laatste aanbeveling dan: “Tevens is het belangrijk om de communicatieboodschap stellig en eenduidig neer te zetten om verwarring te voorkomen.” Dat is nog eens een waarheid als een koe.
Illustratie: Ruben Steeman, Burorust.nl